Jónsmessan og kyngikrafturinn

Kyngimagnaðar sögur af undrum sem gerast á Jónsmessunótt* er að finna víða í þjóðsögum og hindurvitnum. Flestir kannast við að kýr geti talað mannamál þá nótt og hafa heyrt að gott sé að rúlla sér berstrípuðum úr dögginni á Jónsmessunótt.

Í Sögu daganna eftir Árna Björnsson segir m.a.:

„Nokkrar grastegundir skal vera gott að tína á Jónsmessunótt. Þá má nefna mjaðurt** til að vita hver hefur stolið frá manni. Um hana segir svo: tak mjaðurt sjálfa Jónsmessunótt um lágnættið, lát í munnlag með hreint vatn. Fljóti hún, þá er það kvenmaður, sökkvi hún, þá er það drengur. Skugginn sýnir þér, hver maðurinn er. Þar við skal hafa þennan formála: Þjófur, ég stefni þér heim aftur með þann stuld, sem þú stalst frá mér, með svo sterkri stefnu, sem guð sjálfur stefndi Djöflinum úr Paradís í Helvíti“. Tilvitnun lýkur.

*Jónsmessan er þ. 24. júní en sumarsólstöður eru þ. 21. júní í ár kl. 16:38.
**Mjaðurt [Filipendula ulmaria] hefur löngum verið talin góð við magakveisum og ber ljúfan angan. Hún er oft nefnd „magnýl grasalækna“.