Gömlu íslensku mánaðaheitin og gregoríanska tímatalið
Hin gömlu íslensku mánaðaheiti eru þessi:
- þorri hefst föstudag í 13. viku vetrar (19. – 26. janúar)
- góa hefst sunnudag í 18. viku vetrar (18. – 25. febrúar)
- einmánuður hefst þriðjudag í 22. viku vetrar (20. – 26. mars)
- harpa hefst sumardaginn fyrsta, fimmtudag í 1. viku sumars (19. – 25. apríl)
- skerpla hefst laugardag í 5. viku sumars (19. – 25. maí)
- sólmánuður hefst mánudag í 9. viku sumars (18. – 24. júní)
- heyannir hefjast á sunnudegi 23. – 30. júlí
- tvímánuður hefst þriðjudag í 18. viku sumars (22. – 29. ágúst)
- haustmánuður hefst fimmtudag í 23. viku sumars (20. – 26. september)
- gormánuður hefst fyrsta vetrardag, laugardag í 1. viku vetrar (21. – 28. október)
- ýlir hefst mánudag í 5. viku vetrar (20. – 27. nóvember)
- mörsugur hefst miðvikudag í 9. viku vetrar (20. – 27. desember)
Á skífunni hér að ofan sést hvernig gömlu mánaðaheiti skarast við gregoríanska tímatalið sem við notumst við í dag.
Samkvæmt gömlum heimildum voru enn eldri mánaðanöfn, þau er notuð voru til forna enn meira lýsandi fyrir þau verk sem bændur og búaiið unnu á tilteknum tímum og lýsir vel nálægðinni við náttúruna og nauðsyn þess að vinna ákveðin verk á réttum tíma. Fornu mánaðanöfnin eru eftirfarandi:
- gaukmánuður/sáðtíð u.þ.b. 12. apríl – 11. maí
- eggtíð/stekktíð u.þ.b. 12. maí – 11. júní
- sólmánuður/selmánuður u.þ.b. 12. júní – 11. júlí
- miðsumar/heyannir u.þ.b. 12. júlí – 11. ágúst
- tvímánuður/heyannir u.þ.b. 12. ágúst – 11. september
- kornskurðarmánuður/haustmánuður u.þ.b. 12. september – 11. október
- górmánuður u.þ.b. 12. október – 11. nóvember
- ýlir/frermánuður u.þ.b. 12. nóvember – 11. desember
- jólmánuður/mörsugur/hrútmánuður u.þ.b. 12. desember – 11. janúar
- þorri u.þ.b. 12. janúar – 11. febrúar
- gói u.þ.b. 12. febrúar – 11. mars
- einmánuður u.þ.b. 12. mars – 11. apríl
Nákvæm dagsetning er mismunandi eftir árum.
Grafík: Árstíðaskífa, Guðrún Tryggvadóttir ©Náttúran.is.
Birt:
Nov. 2, 2013
Tilvitnun:
Guðrún Arndís Tryggvadóttir „Gömlu íslensku mánaðaheitin og gregoríanska tímatalið“, Náttúran.is: Nov. 2, 2013 URL: http://nature.is/d/2008/04/18/gomlu-manaoarheitin-islenska-og-gregorianska-timat/ [Skoðað:Dec. 9, 2024]Efni má nota eða vitna í samkvæmt almennum venjum sé heimilda getið með slóð eða fullri tilvitnun hér að ofan.
skrifað: April 18, 2008
breytt: Nov. 2, 2013