Sjálfbær þróun forgangsmál
Endurnýjuð ríkisstjórn verður að setja sjálfbæra þróun í forgang. Þetta er vissulega ekki efst á forgangslista kjósenda um þessar mundir og sumir stjórnmálaflokkar vilja rányrkja bæði náttúru lands og sjávar til að skapa fleiri störf – tímabundið. Ég treysti því að þetta sé markmið Vinstri hreyfingarinnar Græns framboðs.
Metnaðarfull náttúruverndaráætlun, skýr loftslagsstefna (enn ekkert þar!), ábyrg fiskveiðistefna, friðlýsingar náttúrusvæða eru fremur víð hugtök. Lítið sem ekkert verður hægt er að herma upp á stjórnvöld nema að fyrir liggi skýr framkvæmdaáætlun með metnaðarfullum tímasettum markmiðum. Samdráttur í útstreymi ghl um 25% fyrir 2020 miðað við 1990 með áföngum annað hvert ár. Friðlýsing Þjórsárvera í samræmi við tillögu Umhverfisstofnunar frá 2001, að Langisjór verði hluti Vatnjökulsþjóðgarðs, Jökulsá á Fjöllum sömuleiðis, fullgilding Árósasamningsins fyrir lok þessa árs, uppbygging þorskstofnins og lögleiðing aflareglu fyrir þorsk; aflareglu sem Einari K. Guðfinnsson og Árna M. Mathiesen rústuðu í ráðherratíð sinni.
Fylgt verði eftir þeirri skýrslu samræmingu skatta á eldsneyti sem fjármálaráðherra, Árni Mathiesen kynnti í júní, (sjá skýrsluna), (um leið og hann lýsti því yfir að hann hygðist ekkert gera í málinu að sinni). Reyndar hefur aðgerðaleysi stjórnvalda í þessu máli verið nær algjört. Til dæmis hefur ekki enn náðst það markmið stefnumörkunar ríkisstjórnar Íslands frá árinu 2002 að auðvelda almenningi að kaupa litlar dísilbifreiðar. Þrátt fyrir nýtt olíugjaldskerfi sem kom til framkvæmda þann 1. júlí 2005 til einfalda notkun lítilla díselbíla kostar líterinn af dísilolíu enn meira en bensínlíterinn. Er hægt að sitja fastar á höndum sér? Er hægt að standa betur vörð um hagsmuni bílasala og olíufyrirtækja? Það verður að kosta minna að eiga og reka bíl sem mengar minna. Að öðrum kosti fá neytendur litla umbun fyrir að velja loftslagsvænni kosti. En ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokksins og síðan Þingvallastjórnin, sem hugðist móta loftslagsstefnu í starfstíð sinni, hefur miðað lítt eða ekki. Mest vegna andstöðu Sjálfstæðisflokksins við umhverfismál almennt og loftslagsmál sérstaklega en líka vegna slappleika og sleifarlags þeirra flokka sem áttu stjórnarsamstarf við Sjálfstæðisflokkinn. Reyndar er f.v. umhverfisráðherra Framsóknarflokkssins enn á þeirri skoðun að helsta framlag Íslands lausnar stærsta umhverfisógnunar sem Jarðarbúar hafa nokkru sinni staðið frammi fyrir sé að byggja sem flest álver og – um leið – virkjanir á við tvær nýjar Kárahnjúkavirkjanir.
Við slíkar aðstæður er það sérkennilegt að umhverfisráðherra, Kolbrún Halldórsdóttir, sé leiðrétt af samflokksmönnnum sínum, talin svíkja græna litinn með því að lýsa yfir efasemdum og andstöðu við tilraunaboranir eftir olíu á Drekasvæðinu; benda á að olía – jarðefnaeldsneyti sem við bruna losar gríðarlegt magn gróðurhúsalofttegunda – væri ekki eldsneyti framtíðarinnar.
Þökk sé iðnaðarráðherra hefur nú komið fram skýrsla sem bendir til að nýting vindorku sé hagkvæm á Íslandi. Vafalaust er það rétt og vafalítið er nýting vindorku kjörin leið til sjálfbærrar þróunar okkar samfélags. Á hinn bóginn er olíuborun það ekki og stangast á við steigurlæti og ótalmargar yfirlýsingar Valgerðar Sverrisdóttur og Össurar Skarphéðinsdóttur um hreina íslenska orku. Óþarfi fyrir VG að taka þátt í slíkum tvískinnung.
Þrátt fyrir að grænu málin hafi tæpast verið til umræðu í kosningabaráttunni bendir allt til að Vinstri hreyfingin Grænt framboð vinni stórsigur á kjördag. En þá loks umhverfismál ber á góma í kosningabaráttunni og umhverfisráðherra stendur í lappirnar, ja, þá er gefin út yfirlýsing frá forustu græna flokksins og sagt að ummæli umhverfisráðherrans standist ekki.
Góður árangur VG á laugardaginn vekur vonir um að ofangreind markmið nái fram að ganga. Sjálfur verð ég í Stokkhólmi á aðalfundi Greenpeace Norden, hugsa til ykkar, óska ykkur alls hins besta og minnist Önnu Lindh sem var ávallt skýr og skorinorð þegar hún gengdi embætti umhverfisráðherra Svíþjóðar. Þannig umhverfisráðherra þurfum við.
Metnaðarfull náttúruverndaráætlun, skýr loftslagsstefna (enn ekkert þar!), ábyrg fiskveiðistefna, friðlýsingar náttúrusvæða eru fremur víð hugtök. Lítið sem ekkert verður hægt er að herma upp á stjórnvöld nema að fyrir liggi skýr framkvæmdaáætlun með metnaðarfullum tímasettum markmiðum. Samdráttur í útstreymi ghl um 25% fyrir 2020 miðað við 1990 með áföngum annað hvert ár. Friðlýsing Þjórsárvera í samræmi við tillögu Umhverfisstofnunar frá 2001, að Langisjór verði hluti Vatnjökulsþjóðgarðs, Jökulsá á Fjöllum sömuleiðis, fullgilding Árósasamningsins fyrir lok þessa árs, uppbygging þorskstofnins og lögleiðing aflareglu fyrir þorsk; aflareglu sem Einari K. Guðfinnsson og Árna M. Mathiesen rústuðu í ráðherratíð sinni.
Fylgt verði eftir þeirri skýrslu samræmingu skatta á eldsneyti sem fjármálaráðherra, Árni Mathiesen kynnti í júní, (sjá skýrsluna), (um leið og hann lýsti því yfir að hann hygðist ekkert gera í málinu að sinni). Reyndar hefur aðgerðaleysi stjórnvalda í þessu máli verið nær algjört. Til dæmis hefur ekki enn náðst það markmið stefnumörkunar ríkisstjórnar Íslands frá árinu 2002 að auðvelda almenningi að kaupa litlar dísilbifreiðar. Þrátt fyrir nýtt olíugjaldskerfi sem kom til framkvæmda þann 1. júlí 2005 til einfalda notkun lítilla díselbíla kostar líterinn af dísilolíu enn meira en bensínlíterinn. Er hægt að sitja fastar á höndum sér? Er hægt að standa betur vörð um hagsmuni bílasala og olíufyrirtækja? Það verður að kosta minna að eiga og reka bíl sem mengar minna. Að öðrum kosti fá neytendur litla umbun fyrir að velja loftslagsvænni kosti. En ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokksins og síðan Þingvallastjórnin, sem hugðist móta loftslagsstefnu í starfstíð sinni, hefur miðað lítt eða ekki. Mest vegna andstöðu Sjálfstæðisflokksins við umhverfismál almennt og loftslagsmál sérstaklega en líka vegna slappleika og sleifarlags þeirra flokka sem áttu stjórnarsamstarf við Sjálfstæðisflokkinn. Reyndar er f.v. umhverfisráðherra Framsóknarflokkssins enn á þeirri skoðun að helsta framlag Íslands lausnar stærsta umhverfisógnunar sem Jarðarbúar hafa nokkru sinni staðið frammi fyrir sé að byggja sem flest álver og – um leið – virkjanir á við tvær nýjar Kárahnjúkavirkjanir.
Við slíkar aðstæður er það sérkennilegt að umhverfisráðherra, Kolbrún Halldórsdóttir, sé leiðrétt af samflokksmönnnum sínum, talin svíkja græna litinn með því að lýsa yfir efasemdum og andstöðu við tilraunaboranir eftir olíu á Drekasvæðinu; benda á að olía – jarðefnaeldsneyti sem við bruna losar gríðarlegt magn gróðurhúsalofttegunda – væri ekki eldsneyti framtíðarinnar.
Þökk sé iðnaðarráðherra hefur nú komið fram skýrsla sem bendir til að nýting vindorku sé hagkvæm á Íslandi. Vafalaust er það rétt og vafalítið er nýting vindorku kjörin leið til sjálfbærrar þróunar okkar samfélags. Á hinn bóginn er olíuborun það ekki og stangast á við steigurlæti og ótalmargar yfirlýsingar Valgerðar Sverrisdóttur og Össurar Skarphéðinsdóttur um hreina íslenska orku. Óþarfi fyrir VG að taka þátt í slíkum tvískinnung.
Þrátt fyrir að grænu málin hafi tæpast verið til umræðu í kosningabaráttunni bendir allt til að Vinstri hreyfingin Grænt framboð vinni stórsigur á kjördag. En þá loks umhverfismál ber á góma í kosningabaráttunni og umhverfisráðherra stendur í lappirnar, ja, þá er gefin út yfirlýsing frá forustu græna flokksins og sagt að ummæli umhverfisráðherrans standist ekki.
Góður árangur VG á laugardaginn vekur vonir um að ofangreind markmið nái fram að ganga. Sjálfur verð ég í Stokkhólmi á aðalfundi Greenpeace Norden, hugsa til ykkar, óska ykkur alls hins besta og minnist Önnu Lindh sem var ávallt skýr og skorinorð þegar hún gengdi embætti umhverfisráðherra Svíþjóðar. Þannig umhverfisráðherra þurfum við.
Birt:
23. apríl 2009
Tilvitnun:
Árni Finnsson „Sjálfbær þróun forgangsmál“, Náttúran.is: 23. apríl 2009 URL: http://nature.is/d/2009/04/23/sjalfbaer-throun-forgangsmal/ [Skoðað:22. desember 2024]Efni má nota eða vitna í samkvæmt almennum venjum sé heimilda getið með slóð eða fullri tilvitnun hér að ofan.
