Ísland tilkynnir landsmarkmið í loftslagsmálum til 2030

Íslensk stjórnvöld hafa tilkynnt um landsmarkmið í loftslagsmálum til 2030 í aðdraganda Parísarfundarins, þar sem ganga á frá heimssamkomulagi um takmörkun á losun gróðurhúsalofttegunda. Ísland mun leitast við að ná sameiginlegu markmiði með ríkjum ESB og Noregi um 40% minnkun losunar til 2030 miðað við 1990. Markmiðið er framhald af því fyrirkomulagi sem nú er við lýði á 2. skuldbindingartímabili Kýótó-bókunarinnar, þar sem Ísland er hluti af sameiginlegu losunarmarkmiði Evrópuríkja á tímabilinu 2013-2020.

Parísarfundurinn 2015 og landsmarkmið í loftslagsmálum

Í París verður haldið 21. aðildarríkjaþing Loftslagssamnings Sameinuðu þjóðanna í desember nk. Þar er vonast til að gengið verði frá hnattrænu samkomulagi í loftslagsmálum eftir 2020, þegar gildistími Kýótó-bókunarinnar rennur út. Ljóst er að ekki er vilji til að byggja á Kýótó-bókuninni og aðferðafræði hennar eftir 2020, en bókunin nær nú einungis til tæplega 15% af heimslosun á gróðurhúsalofttegundum. Í staðinn á að koma samkomulag þar sem öll ríki og sérstaklega stærstu losendur taka á sig skuldbindingar um takmörkun losunar, en ekki bara ákveðinn hópur þróaðra ríkja eins og í Kýótó. Hins vegar er ljóst að meiri krafa verður gerð til þróaðra ríkja en þróunarríkja.

Í Kýótó var samið um hlut einstakra ríkja, en Parísarsamkomulagið á að byggja á markmiðum ríkja sem þau setja sér sjálf. Þau markmið eiga að vera metnaðarfull og sanngjörn og eiga ríki að rökstyðja að svo sé. Til stendur að Parísarsamkomulagið, sem á að ná yfir langstærstan hluta heimslosunar, verði síðan alþjóðlegur reglurammi utan um markmið ríkja, tryggi að þau séu gegnsæ og sambærileg og veiti ríkjum aðhald svo markmið verði  metnaðarfyllri með tímanum. Ekki er hægt að ganga að því vísu að samkomulag takist á Parísarfundinum. Eins og kunnugt er var reynt að ná nýju hnattrænu samkomulagi í loftslagsmálum á fundi í Kaupmannahöfn 2009, sem tókst ekki þá. Meiri bjartsýni ríkir um árangur í París, en m.a. hafa Bandaríkin og Kína, tveir stærstu losendur heims, tilkynnt um framtíðarmarkmið, en þessi ríki voru utan Kýótó-bókunarinnar.

Markmið Íslands

Ísland er nú aðili að sameiginlegu markmiði með 28 ríkjum ESB á 2. skuldbindingartímabili Kýótó-bókunarinnar 2013-2020. Nánar er kveðið á um skuldbindingar Íslands innan hins sameiginlega markmiðs í tvíhliða samningi Íslands við ESB, sem skrifað var undir í apríl sl. Um 40% losunar er í sameiginlegu viðskiptakerfi Evrópulanda (ETS), þar sem fyrirtæki fá úthlutað heimildum og geta uppfyllt kröfur með minnkun losunar eða verslun með heimildir. Hinn hluti losunarinnar er á ábyrgð ríkja og þarf Ísland að draga úr nettólosun um rúmlega 20% til 2020 miðað við 2005.

Íslensk stjórnvöld stefna að því að svipað kerfi verði við lýði eftir 2020, samkvæmt markmiðinu sem nú hefur verið tilkynnt. Ísland er þegar aðili að evrópsku viðskiptakerfi með losunarheimildir (ETS),  skv.EES-samningnum. Norðmenn hafa einnig tilkynnt í sínu landsmarkmiði fyrir Parísarfundinn að þeir hyggist leita eftir þátttöku í sameiginlegu markmiði, en norsk fyrirtæki taka einnig þátt í evrópska viðskiptakerfinu með losunarheimildir. Samkvæmt því fá fyrirtæki úthlutað heimildum sem ganga kaupum og sölum á sam-evrópskum markaði og er erfitt að eyrnamerkja heimildir einstökum ríkjum. Því telja Ísland og Noregur fýsilegt að samræma skuldbindingar sínar á heimsvísu við loftslagsreglur á evrópska efnahagssvæðinu. Þá er með þessu tryggt að íslenskt atvinnulíf búi við sambærilegar reglur og gilda á Evrópska efnahagssvæðinu.

Ríki ESB þurfa að draga úr losun allt að 40% til 2030 miðað við 2005 og mun innbyrðis skipting liggja fyrir síðar. Ísland og Noregur þyrftu að semja um sinn hlut. Ef áætlanir Íslands og Noregs ganga eftir munu losunarmarkmið ríkjanna eftir 2020 verða tvískipt; annars vegar munu fyrirtæki þurfa að uppfylla skyldur innan viðskiptakerfisins, en hins vegar þurfa ríkin tvö að taka á sig skuldbindingar varðandi losun utan viðskiptakerfisins.  Íslensk fyrirtæki sem nú falla innan evrópska viðskiptakerfisins munu áfram verða þar, en einnig þurfa ný fyrirtæki á sviði stóriðju og annarar starfsemi sem fellur undir kerfið að afla sér heimilda þar ef þau hyggja hasla sér völl hér á landi. Í heild verður gerð krafa um að losun minnki um 43% innan ETS til 2030 miðað við 2005.

Bæði Ísland og Noregur taka fram í yfirlýsingum sínum að tilkynnt markmið sé með þeim fyrirvara að um semjist. Ef ekki semst mun markmið Íslands verða endurskoðað og ný tilkynning send til skrifstofu Loftslagssamningsins.