Alþjóðleg græn vaxtaráætlun

Grænn vöxtur kemur fram sem svar við einhverjum þeim alvarlegustu áskorunum sem heimurinn glímir við í dag. Nauðsynlegar tæknilausnir eru til. Nauðsynlegt fjármagn er til staðar. Sérfræðingar hafa greint áskoranirnar og komið fram með fjölmargar tillögur fyrir þá sem móta eiga stefnuna. Þrátt fyrir það skortir enn samræmingu og nauðsynlegan hraða á umbreytingunum yfir í grænt hagkerfi til að koma af stað nýju iðnvaxtarskeiði. Hvaða hlekk vantar?

Það er margsannað að núverandi vaxtarlíkan fyrir hagkerfi heimsins er ekki lengur sjálfbært. Á sama tíma er umbreytingin í grænt hagkerfi hluti af lausninni á nokkrum mikilvægustu áskorunum heimsins; náttúruauðlindir ganga til þurrðar, alheimsfjármálakreppa, fátækt og loftslagsbreytingar. Ef farið er rétt að getur þessi umbreyting - oft nefnd græna iðnbyltingin - komið af stað nýrri hagvaxtarbylgju, á sama hátt og upplýsingabyltingin gerði og þannig tryggt langtíma hagvöxt, þ.m.t. þróun nýrra hagkerfa og vöxt í þróunarlöndunum, um leið og dregið er úr hættu vegna loftslagsbreytinga.

Hins vegar er hvorki hægt að treysta eingöngu á markaðsöfl né alþjóða stjórnkerfi til að ýta þessum umbreytingum úr vör. Markaðir munu að lokum stjórnast af skorti á auðlindum í heiminum, en þá hafa jafnframt hinar eyðileggj andi loftslagsbreytingar orðið allsráðandi og grafið undan grundvellinum fyrir framtíðarvexti. Sama vandamál með hægagangi í þróun mála virðist því miður gilda í auknum mæli, varðandi milliríkjasamninga.

Alþjóðasamfélagið þarf á nýsköpun að halda til að finna lausnir á alþjóðlegum áskorunum. Við sjáum nú þegar dæmi um það á öðrum sviðum; GAVI er dæmi um mjög árangursríka samvinnu opinberra aðila og einkaaðila, sem hefur tryggt bólusetningu fyrir milljónir barna um allan heim. Á sviði græns vaxtar eru ný félög af ýmsum toga í auknum mæli að líta dagsins ljós með samvinnu opinberra aðila og einkaaðila. Þetta eru góðar fréttir: Hagkerfið verður ekki grænna án nýsköpunar og töluverðrar fjárfestingar einkaaðila. Einungis stjórnvöld hafa vald og umboð til að knýja fram bindandi reglur til þess að efla og hraða grænum vexti. Sköpun á skilvirku hreyfanlegu sambandi milli opinbera geirans og einkaaðila er þess vegna lykillinn að styrkingu metnaðargjarns græns vaxtar.

Samt sem áður er spurningunni enn ósvarað varðandi það, hvernig hægt sé að tryggja að slíkt frumkvæði opinberra aðila og einkageirans verði meira en árangurslausar tilraunir.

Dönsk stjórnvöld ásamt stjórnvöldum í Kóreu horfast í augu við þessar áskoranir með því að hleypa af stokkunum alþjóðlegu samstarfi einka- og opinberra aðila á sviði græns vaxtar, alþjóðlegri ráðstefnu um grænan vöxt (The Global Green Growth Forum 3GF). Hugmyndin að baki þessari ráðstefnu er jafn einföld og hún er árangursrík: Allir hlutaðeigandi aðilar eru leiddir saman til þess að efla umfangsmikið framtak opinberra aðila og einkaaðila til að flýta fyrir umbreytingunni yfir í grænt hagkerfi. 3GF mun gera það að tillögu sinni að prófað verði nýtt alþjóðlegt líkan fyrir grænan vöxt. Verður það í formi samráðsvettvangs margra aðila með náinni samvinnu fyrirtækja, sérfræðinga og opinberra stofnana. Hið sameiginlega markmið er grænn vöxtur.

Á hverju ári frá og með 2011 mun 3GF í Kaupmannahöfn leiða saman leiðtoga rótgróinna og nýstofnaðra samvinnufélaga opinberra aðila og einkaaðila í mismunandi vaxtargeirum innan græns vaxtar. Verður þar komið á tengslum við aðra pólitíska leiðtoga og stjórnendur fyrirtækjasamsteypa. Gerum við þetta með tvö markmið í huga: 1) Til að auka samhæfingu, lærdóm og innblástur frá frumkvöðlum og 2) Til að styrkja tengslin við alþjóðlegt stefnumótunarferli og setningu reglugerða, er tryggi að þessi stefnumótun fái nauðsynlegar upplýsingar frá þeim sem best til þekkja varðandi þær sérstöku hindranir, sem gætu staðið í vegi fyrir grænum vexti og hvernig unnt verður að yfirstíga þær. Samtímis sem þessi rammaáætlun er sköpuð stefnir 3GF að því að koma á ákveðinni byltingu í stefnumótun á hefðbundnari alþjóðlegum samningavettvangi, svo sem G20, Rio +20, COP-ferlinum o.s.frv.

Þar sem opinberir aðilar og einkaaðilar eiga að hluta til sameiginlegra hagsmuna að gæta í grænum vexti er hægt að benda á nýja möguleika og leiðir til samvinnu. Mögulegur árangur er ótakmarkaður. Skyldu dönsk stjórnvöld hafa fundið réttu leiðina til þess að ná saman fyrirtækjum og stjórnvöldum til greiningar, ekki einungis á hindrunum heldur einnig á lausnum, þannig að endurnýjað vægi grænnar umbreytingar geti orðið að veruleika. Þetta gæti örvað atvinnulíf, aukið almennan hagvöxt og velmegun fyrir okkur og komandi kynslóðir.

Stofnaðilar 3GF eru stjórnvöld í Danmörku, Suður-Kóreu og Mexíkó, alþjóðleg fyrirtæki s.s. ABB, BYD Group, Danfoss, General Electric, Hyundai Motors, McKinsey & Company, Novozymes, Samsung, Siemens og Vestas, auk alþjóðlegra samtaka s.s. OECD, the International Energy Agency (IEA), UN Global Compact, International Finance Corporation (IFC) og the Climate Policy Initiative. 3GF er þróað í samvinnu við Global Green Growth. Fyrsta ráðstefnan verður haldin í Kaupmannahöfn 11.-12. október 2011, þar sem tvö hundruð af áhrifamestu aðilum heimsins, skuldbundnir til að koma grænu vaxtaráætluninni á framfæri, munu hittast til að ræða leiðir til að koma af stað og efla græn vaxtartækifæri á sviði flutninga og orku.

Grænn vöxtur merkir að komið verður á hagvexti og þróun sem samtímis tryggir sjálfbæra þróun náttúruauðlinda, er áfram mun sjá okkur fyrir þeirri þjónustu sem velferð okkar byggir á (OECD).

Höfundurinn, Sören Haslund, er sendiherra Danmerkur á Íslandi.