Umhverfismál í EES samstarfinu

Umhverfismál skipa veigamikinn sess í skýrslu um Ísland og Evrópusambandið sem Ingibjörg Sólrún Gísladóttir utanríkisráðherra flutti á Alþingi þ. 31. janúar sl. Þórunn Sveinbjarnardóttir umhverfisráðherra sagði við það tilefni að umhverfismál væru verulega þýðingarmikil í EES samstarfinu. Í skýrslu utanríkisráðherra segir að vægi umhverfismála hafi aukist innan Evrópusambandsins á undanförnum árum. ESB hafi myndi jafnan mikilvæga blokk í alþóðasamstarfi á þessum vettvangi og mikið af nýrri löggjöf á sviði umhverfismála hafi litið dagsins ljós á síðustu misserum. Megnið af henni hafi verið tekið upp hér á landi á grunni EES-samningsins.

Markmið EES-samningsins á sviði umhverfismála eru að varðveita, vernda og bæta umhverfið, stuðla að heilsuvernd manna og tryggja að auðlindir náttúrunnar séu nýttar af varúð og skynsemi. Í skýrslu utanríkisráðherra segir að með aðild sinni að EES-samningnum sé Ísland í raun aðili að sameiginlegri stefnumörkun ESB á sviði umhverfismála, á öðrum sviðum en náttúruvernd. Nefna má sem dæmi að í gegnum EES-samninginn hafa verið settar reglur um mengunarvarnir, sorphirðu, mat á umhverfisáhrifum, skráningu hættulegra efna og fleira.

Þórunn Sveinbjarnardóttir umhverfisráðherra sagði í umræðum um skýrsluna á Alþingi að það skipti miklu máli að íslensk stjórnvöld taki sem virkastan þátt í mótun löggjafar á þessu sviði, ekki síst á vettvangi mála þar sem Ísland hefur verulegra hagsmuna að gæta, t.d. málefni hafsins og viðskipti með heimildir til að losa gróðurhúsalofttegundir.

Í ræðu sinni fjallaði umhverfisráðherra sérstaklega um að það nú stæði til að breyta tilskipun um viðskipti með gróðurhúsalofttegundir en grunntilskipunin hefur verið tekin upp í EES samninginn. Breytingin varðar viðskipti með koltvísýring frá flugi. Fram kom í ræðu ráðherra að þótt málið sé ekki afgreitt sé nokkuð ljóst að nái þær tillögur fram að ganga sem nú eru til umræðu muni þær hafa töluverð áhrif á samgöngur til og frá Íslandi og meiri áhrif en í öðrum ESB löndum. Þetta sagði umhverfisráðherra vera dæmi um mál þar sem íslensk stjórnvöld verða að vera vel á verði og taka þátt í undirbúningi mála strax í upphafi og meðan málið er til meðferðar hjá Framkvæmdastjórn ESB. Þegar málið sé komið til þingsins og ráðherraráðsins verði miklu erfiðara um vik að koma fram breytingum.   

Umhverfisráðherra vék einnig að endurskoðun úrgangslöggjafar en nú liggur fyrir tillaga að tilskipun um endurskoðaða heildarlöggjöf þar sem sett eru töluleg markmið um að auka endurvinnslu úrgangs á næstu árum og áratugum. Umhverfisráðherra hefur sett sér það markmið að stuðlað verði að því á vegum umhverfisráðuneytisins að draga úr sorpi frá heimilum og fyrirtækjum, bæta flokkun úrgangs og auka endurnýtingu hans. Sérstök nefnd hefur einnig verið sett á laggirnar til að gera tillögur um aðgerðir til að auka ábyrgð þeirra sem framleiða og flytja inn blöð, tímarit og auglýsingabæklinga.

Reglur um meðferð efna og efnavara hafa einnig verið teknar upp í samninginn. Er nú unnið að upptöku á heildarreglugerð um efni og efnavörur (REACH) í samninginn en löggjöfin hefur það m.a. að markmiði að auka vernd heilsu og umhverfis af völdum hættulegra efna. 

Umhverfisráðherra lagði áherslu á það í máli sínu að standa þyrfti öflugan vörð um hagsmuni Íslands innan EES. Til þess yrðu stjórnvöld að kosta því til sem þyrfti og standa þannig að innleiðingu gerða að nægilegu fé væri varið til þess.

Hér á eftir fara kaflar um einstök mál á þessu sviði sem teknir eru úr skýrslu utanríkisráðherra. Auk þess er birtur kafli um losun gróðurhúsalofttegunda frá flugvélum en kaflinn heyrir undir samgönguráðuneytið en er líka til umfjöllunar í umhverfisráðuneytinu. Að lokum er birtur útdráttur úr kafla um orkumál en málaflokkurinn tilheyrir iðnaðarráðuneytinu. 

Jarðvegsvernd

Framkvæmdastjórn ESB hefur lagt fram tillögu að tilskipun um jarðvegsvernd.Málið er til meðferðar hjá Evrópuþinginu og ráðinu en óljóst er um framvindu þess enda mjög umdeilt. Tilskipunin fjallar um verndun jarðvegs með það að leiðarljósi að tryggja sjálfbæra notkun hans og margbreytileika. Minnka á þéttingu jarðvegs eftir því sem mögulegt er. Leggja skal áherslu á verndun jarðvegs gegn uppblæstri, gróðureyðingu, tilfærslu, saltburði og súrnun og tryggja líffræðilega fjölbreytni hans með því að forgangsraða svæðum auk þess sem álagssvæði skulu skoðuð sérstaklega, rannsökuð og áætlanir gerðar í hverju landi til hreinsunar.

Sem stendur er unnið að því á vegum umhverfisráðuneytisins og utanríkisráðuneytisins að meta hvort tilskipunin fellur undir gildissvið EES-samningsins að öllu leyti eða að hluta.

Úrgangsmál.

Á undanförnum árum hefur verið unnið að endurskoðun úrgangslöggjafar ESB og liggur nú fyrir tillaga að tilskipun um endurskoðaða heildarlöggjöf. Búist er við að málið verði endanlega afgreitt eftir meðferð í þinginu og ráðinu í lok yfirstandandi árs. Með tillögunum er stefnt að því að hindra og draga úr myndun úrgangs. Ná skal jafnvægi í úrgangsmálum þannig að árið 2012 falli ekki til meiri úrgangur en 2008 og er lykilatriðið að allur úrgangur sem hægt er að meðhöndla sé endurheimtur með einu eða öðru móti. Markmiðið er að með betri notkun hráefna skuli aðildarríkin á árinu 2020 þegar hafa náð að endurnota eða endurvinna a.m.k. 50% af heimilis- og rekstrarúrgangi og 70% af byggingar-, iðnaðar- og framleiðsluúrgangi. Árið 2015 eiga aðildarríkin að hafa komið upp aðskildri söfnun á pappír, málmi, plasti, textíl og öðrum lífrænum úrgangi og einnig úrgangsolíu og öðrum spilliefnum. Einnig er kveðið á um viðeigandi eyðingu úrgangs. Endurheimt ómeðhöndlaðs úrgangs frá stóreldhúsum, veitingahúsum eða mötuneytum til að fóðra dýr verður bönnuð og skal eyðing slíks úrgangs vera í höndum aðila sem til þess hafa starfsleyfi og skal úrgangurinn gerilsneyddur og honum eytt á viðunandi hátt.

 Evrópuþingið hefur auk þess samþykkt áætlun um endurvinnslu úrgangs. Þar eru sett fram eftirfarandi stefnumið:

• Frá árinu 2010 verði bannað að urða ómeðhöndlaðan lífrænan úrgang.
• Frá árinu 2015 verði bannað að urða pappír, pappa, gler, textíl, timbur, plast, málm, gúmmí, kork, postulín, steypu, múrsteina og flísar.
• Frá árinu 2020 verði bannað að urða allan endurvinnanlegan úrgang.
• Frá árinu 2025 verði bannað að urða allan afgangsúrgang, nema þar sem ekki er hægt að koma annarri vinnslu við eða um sé að ræða mjög hættulegan úrgang sem ekki verður forsvaranlega meðhöndlaður með öðru móti.

Ljóst er af framansögðu að um verulegar breytingar er að ræða sem varða sveitarfélögin, fyrirtækin og íbúana miklu og munu hafa í för með sér aukinn kostnað. 

Efni- og efnavörur (REACH)

Í desember 2006 var samþykkt innan Evrópusambandsins ný heildarreglugerð um efni og efnavörur (Registration, Evaluation and Authorization of Chemicals – REACH) sem tekur til skráningar, mats, leyfisveitinga og takmarkana á notkun efna og efnavöru innan Evrópusambandsins. Markmið löggjafarinnar er að auka samkeppnishæfni efnaiðnaðarins í Evrópu og um leið að auka vernd heilsu og umhverfis af völdum hættulegra efna. Með reglugerðinni hefur ný stofnun ESB, Efnastofnun Evrópu, verið sett á fót í Helsinki. Stofnunin mun sjá um framkvæmd löggjafarinnar og daglegan rekstur varðandi tæknilega, vísindalega og stjórnunarlega þætti. Stofnunin veitir aðildarríkjunum og framkvæmdastjórninni ráðgjöf og tekur við umsóknum um skráningu efna og metur þær. Samkvæmt reglugerðinni er ábyrgð á prófun og áhættumati færð til framleiðenda og þeirra sem flytja efni inn á EES-svæðið, en áður voru það stjórnvöld aðildarríkjanna sem báru ábyrgð á því að sýna fram á að efni væru örugg áður en þau voru markaðssett. Öllum framleiðendum og innflytjendum sem flytja inn meira en eitt tonn af efnum á ári ber að skrá efnin hjá Efnastofnun Evrópu. Ef efni er ekki skráð er óheimilt að framleiða efnið eða flytja það inn á ESB-svæðið. Ákveðin upplýsinga- og tilkynningarskylda er lögð á þá sem nota efni við framleiðslu sína. Nauðsynlegt er að sækja um leyfi til notkunar tiltekinna hættulegra efna. Gert er ráð fyrir að evrópsk fyrirtæki geti forskráð efni sameiginlega á tímabilinu 1. júní til 1. desember 2008 og fái þannig frest til að skrá efni með formlegum hætti og til nauðsynlegrar gagnaöflunar. Unnið er að upptöku gerðarinnar í EES-samninginn með það að markmiði að íslensk fyrirtæki geti tekið þátt í skráningarferlinu með evrópskum fyrirtækjum frá 1. júní 2008. Er beðið viðbragða ESB við tillögum EES/EFTA-ríkjanna um hvernig reglugerðin verði tekin upp í EES-samninginn.

Rþmkun á viðskiptakerfi ESB með losunarheimildir gróðurhúsalofttegunda

Þann 26. október 2007 var tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins 2003/87/EB, sem kemur á fót kerfi fyrir viðskipti með losunarheimildir gróðurhúsalofttegunda innan ESB, tekin inn í EES-samninginn. Alþingi fjallaði um viðskiptakerfið og tilskipunina á haustþingi, þegar þingsályktunartillaga um að staðfesta ákvörðun EES-nefndarinnar sem felldi umrædda tilskipun og tengdar gerðir inn í EES-samninginn, kom til umfjöllunar. Viðskiptakerfið gerir fyrirtækjum kleift að eiga viðskipti með losunarheimildir. Þannig geta þau selt heimildir sem þeim hefur verið úthlutað en sjá ekki fram á að nýta og keypt heimildir þurfi þau að losa meira en þær heimildir sem þeim var úthlutað segja til um. Miðast núverandi gildissvið viðskiptakerfisins við losun á koldíoxíði (CO2) frá ákveðinni starfsemi, t.d. orkuframleiðslu, járn-, jarðefna- og pappírsiðnaði.

Vegna þessa afmarkaða gildissviðs fellur hverfandi hluti af heildarlosun hér á landi undir gildissvið tilskipunarinnar. Var því samið um sérstaka aðlögun fyrir Ísland vegna þeirrar atvinnustarfsemi sem fellur undir gildissviðið hér á landi, sem miðar við að á meðan losun á CO2 frá einstakri starfsemi fari ekki yfir 25.000 tonn á ári lúti engin starfsemi á Íslandi ákvæðum tilskipunarinnar. Var í þingsályktunartillögunni greint frá því að stefnt væri að því innan ESB að rýmka gildissviðið út til annarra atvinnugeira og lofttegunda.

Fyrir réttu ári kynnti framkvæmdastjórn ESB tillögu að tilskipun þingsins og ráðsins um að breyta tilskipun 2003/87 um viðskipti með losunarheimildir gróðurhúsalofttegunda þannig að flugstarfsemi yrði felld undir gildissvið tilskipunarinnar. Þar sem tilskipun 2003/87/EB um viðskiptakerfi með gróðurhúsalofttegundir er orðin hluti af EES-samningnum verður að telja yfirgnæfandi líkur á að tillaga að tilskipun um breytingu á tilskipun 2003/87 sem færir flug undir þetta kerfi komi einnig til með að falla undir EES-samninginn.

Um miðjan nóvember 2007 greiddi Evrópuþingið atkvæði um tillöguna og breytingar við hana. Lagði þingið til að mynda til að flugfélögum yrði gert skylt að ráða yfir nægum heimildum fyrir losun gróðurhúsalofttegunda fyrir allt atvinnuflug bæði innan ESB og í flugi milli ESB og þriðju ríkja frá 2011. Á Íslandi eru yfir 80 stórar flugvélar á skrá og hefur Flugmálastjórn lauslega áætlað að losun þeirra sé hlutfallslega mun meiri en hjá öðrum ríkjum. Samkvæmt tillögu Evrópuþingsins skulu losunarheimildir nema 90% af meðaltali viðmiðunaráranna 2004–2006 og um 25% heimildanna skulu boðnar upp. Þetta felur í sér að flugfélög sem fyrir árið 2011 gera ráð fyrir að losa meira en 75% (af 90%) þess sem þau losuðu 2004–6 þurfa að kaupa losunarheimildir fyrir umframlosunina. Meðal reytingartillagna Evrópuþingsins frá því um miðjan nóvember við tillögur framkvæmdastjórnarinnar er ein sem kom inn sem málamiðlun milli umhverfisnefndar og samgöngunefndar þingsins. Þar segir að „taka skuli tillit til flugs á milli ystu jaðarsvæða og svæða á meginlandi Evrópu“.

Eðlilegt er að horfa til þess að ákvæði af þessu tagi kunni einnig að eiga við um Ísland komi til þess að gerðin verði hluti af EES-samningnum. Hefur Ísland lagt áherslu á það og var útbúið minnisblað til að kynna sérstöðu Íslands varðandi samgöngur til og frá landinu. Hefur sendiráð Íslands í Brussel kynnt sjónarmið Íslands fyrir ýmsum sem að málinu koma svo sem starfsmönnum ráðs ESB, framkvæmdastjórnar ESB og skýrslugjöfum Evrópuþingsins auk þess sem málið hefur verið kynnt innan EFTA-samstarfsins. Þá var það tekið til umræðu á forfundi norrænna samgönguráðherra í lok nóvember sl. Enn fremur hafa fundir verið haldnir með fastafulltrúum Spánar, Portúgals, Frakklands, Þýskalands og Finnlands.

Umhverfisráðherrar ESB fjölluðu um tillöguna á fundi skömmu fyrir jól. Samstaða varð um að allt flug komi undir kerfið frá árinu 2012 og að losunarheimildir nemi 100% af meðaltali viðmiðunaráranna 2004–2006. Gert er ráð fyrir að 10% heimilda verði boðnar upp og því beint til aðildarríkjanna að andvirðinu verði varið til aðgerða til að berjast gegn losun gróðurhúsalofttegunda auk þess að standa straum af rekstri kerfisins. Önnur þrjú prósent verði tekin til hliðar og ráðstafað til flugfélaga sem eru að hefja rekstur og lítilla flugfélaga í örum vexti.

Áðurnefnd breytingartillaga þingsins varðandi jaðarsvæði var ekki samþykkt í óbreyttri mynd. Vill ráðherraráðið miða við að flug sem rekið er samkvæmt skyldu um opinbera þjónustu verði undanskilið að því er varðar tiltekin svæði eða í þeim tilvikum þar sem árlegt sætaframboð er undir 30 þúsund sætum. Það felur í sér að einvörðungu verður unnt að undanskilja afmarkaðar flugleiðir innan lands hér á landi en ekki millilandaflug. Í tillögu þeirri sem samþykkt var á fundi ráðherraráðsins er jafnframt ýmislegt annað flug undanskilið ákvæðum tilskipunarinnar og er það talið upp í nokkrum liðum. Ekki verður séð að millilandaflug til eða frá Íslandi geti fallið undir þær skilgreiningar sem eru mjög þröngar.

Á ráðherrafundi ESB lögðu umhverfisráðherrar Möltu og Kþpur fram breytingartillögu við tillögu formennskuríkisins um að tekið yrði tillit til sérstöðu jaðarsvæða sem ættu fáa aðra valkosti til samgangna en flug. Tillögunni var hafnað en í staðinn var samþykkt málsgrein í endurskoðunarákvæði tillagnanna sem segir að framkvæmdastjórnin skuli skila skýrslu fyrir 1. júní 2015 þar sem m.a. fram komi mat á áhrifum kerfisins á flugsamgöngur við eyjar og jaðarsvæði sambandsins. Leggja þarf mat á að hvað miklu leyti eða hvort þessi málamiðlun komi til móts við sjónarmið íslenskra stjórnvalda.

Nú er málið í þeim farvegi að þingið og ráðið vinna að því að komast að pólitísku samkomulagi um efni tilskipunarinnar og er stefnt að því að hún verði samþykkt á seinni hluta þessa árs í formennskutíð Frakka eða jafnvel fyrr. Íslensk stjórnvöld munu áfram þrýsta á um að sérstaða landfræðilega einangraðra svæða eða ríkja verði viðurkennd. Í tengslum við það er nú að hefjast vinna við að greina, í samstarfi við hagsmunaaðila, hver áhrif tillagnanna gætu orðið hér á landi.

Þá hafa um nokkurt skeið verið uppi vangaveltur um hvort siglingar verði felldar undir viðskiptakerfið. Samkvæmt tilskipun 2003/87/EB er sérstaklega minnst á samgöngur sem eitt þeirra sviða, sem til greina komi að fella undir viðskiptakerfið. Ljóst er að losun gróðurhúsalofttegunda frá siglingum eykst hröðum skrefum og talsverður þrýstingur er innan ESB að draga úr því með einhverjum hætti. Sem dæmi er tekið að loftmengun frá landstöðvum og frá skipum verði álíka mikil árið 2020. Þess er að geta að frá árinu 2002 hefur verið í gildi áætlun innan ESB um að draga úr loftmengun frá skipum. Talið er að loftmengun frá skipum sé meðal þess sem veldur því að ESB nái ekki fram markmiðum sínum um að draga úr loftmengun fyrir árið 2020. Evrópuþingið hefur hvatt til þess að gripið verði til aðgerða óháð fyrirhuguðum aðgerðum Alþjóðasiglingamálastofnunarinnar (IMO). Til skoðunar er hvort vinna eigi að þessum markmiðum innan ESB eða á heimsvísu. Í júlí 2007 hvatti Evrópuþingið til þess að siglingar yrðu felldar undir viðskiptakerfið. Þá lýsti Jaques Barrot, varaforseti framkvæmdastjórnarinnar, því yfir í september að skipaiðnaðurinn yrði að vera hluti af áætlunum um að minnka losun gróðurhúsalofttegunda. Ljóst er að ESB styður aðgerðir á vettvangi IMO til að minnka losun gróðurhúsalofttegunda. Nú vinnur framkvæmdastjórn ESB að því að skoða möguleika á löggjöf um þetta og er líklegt að um það verði haft opið samráð. Tillagna að löggjöf um losun frá siglingum er hins vegar ekki að vænta fyrr en árið 2009. Gangi þær út á að fella siglingar undir gildissvið tilskipunarinnar um viðskipti með losunarheimildir gróðurhúsalofttegunda er nær útilokað að það verði gert á núverandi skuldbindingartímabili Kýótó-sáttmálans eða tilskipunarinnar. Þá kunna niðurstöður um viðræður um nýjan loftslagssáttmála að skipta máli að því er varðar losun frá siglingum og hvernig á því verður tekið innan ESB.

Nýverið hafa litið dagsins ljós tillögur framkvæmdastjórnar ESB um frekari endurskoðun á tilskipuninni. Áform eru uppi um að rýmka gildissvið hennar enn frekar þannig að frá og með árinu 2013 muni hún taka til allra lofttegunda sem mynda andrúmsloftið til samræmis við loftslagssamning Sameinuðu þjóðanna um skilgreiningu á því hvað teljast vera gróðurhúsalofttegundir.

Þá er einnig ætlunin að viðskiptakerfið taki til allrar starfsemi sem hægt er að vakta, hafa eftirlit með og mæla losun frá. Starfsemi sem fer ekki yfir ákveðin mörk í losun og stærð verði þó undaný egin þessum ákvæðum að uppfylltum tilteknum skilyrðum.

Tilgangurinn með þessum breytingum er m.a. að ná fram markmiðum ESB um að minnka losun gróðurhúsalofttegunda. Tillögurnar tengjast öðrum tillögum ESB sem voru birtar á sama tíma að því er varðar endurnýjanlega orku, tækni til að fanga og geyma gróðurhúsalofttegundir (carbon capture and storage) og tillögur um að hlutdeild lífræns eldsneytis í eldsneyti ökutækja verði 10%.

Samkvæmt þeim upplýsingum sem nú liggja fyrir verða þessar tillögur framkvæmdar með þeim hætti að framkvæmdastjórn ESB birti heildarmagn losunarheimilda fyrir allt ESB 30. júní 2009. Meginreglan verði sú að frá árinu 2013 verði þær losunarheimildir sem ekki er úthlutað án endurgjalds settar á uppboð og er áætlað að það verði um tveir þriðju hlutar af heildarlosunarheimildum. Að því er varðar starfsemi sem fellur undir gildissvið tilskipunarinnar nú verður losunarheimildum úthlutað á grundvelli meðaltals heimilda sem hún fær úthlutað á ári. Þegar um er að ræða starfsemi sem ekki fellur undir gildissvið tilskipunarinnar á núgildandi tímabili verður losunarheimildum úthlutað á grundvelli upplýsinga sem ríkjunum verður gert skylt að útvega fyrir 30. júní 2010.

Nái þessar breytingar fram að ganga liggur fyrir að ýmis ný starfsemi kemur til með að falla undir gildissvið tilskipunarinnar. Hér má nefna álframleiðslu og járnblendi en á þessu stigi er óljóst hvaða hugmyndir eru uppi að því er varðar samgöngur. Er áríðandi að fylgjast vel með framvindu málsins og meta hvaða áhrif tillögurnar kunni að hafa á Íslandi verði þær að veruleika og hluti af EES-samningnum.

Ljóst er að frekari þróun á þessu sviði á vettvangi ESB er nátengd viðræðum á vettvangi loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna. ESB hefur lýst ánægju sinni með það samkomulag sem náðist á fundinum á Balí í desember 2007. Á ráðstefnunni var ákveðið að samningaviðræðum lyki eigi síðar en 2009 þannig að fullgildingarferli vegna ný s samnings yrði lokið fyrir 2012 áður en fyrsta skuldbindingartímabili Kýótó-sáttmálans lýkur. Á ráðstefnunni var viðurkennt að nauðsynlegt væri að grípa til mikils niðurskurðar vegna losunar gróðurhúsalofttegunda á heimsvísu til að koma í veg fyrir að hlýnun jarðar komist á hættustig. Að mati ESB er helstu kröfum sambandsins mætt í þeirri áætlun um samningaviðræður sem samþykkt var á Balí. Þau lykilatriði sem samningaviðræðurnar koma til með að snúast um eru að draga frekar úr loftslagsbreytingum með því að minnka losun, aðgerðir til að aðlagast loftslagsbreytingum, aðgerðir að því er varðar nýja tækni og nauðsyn þess að auka fjármagn og fjárfestingar til að draga úr losun. Meðal þess sem ESB hefur lýst ánægju með er nauðsyn þess að minnka útstreymi í þróuðum ríkjum um 25–40% fyrir árið 2020 miðað við árið 1990.

Í aðdraganda þeirra viðræðna sem nú eru að fara af stað má búast við að umræður um svonefnt „burden sharing“ eða skiptingu byrðarinnar verði vandasamar meðal aðildarríkja ESB einkum vegna endurnýjanlegrar orku og markmiðs ESB um að auka hlutfall hennar. Með auknum fjölda aðildarríkja, frá því þegar samið var um Kýótó-sáttmálann, geta samningaviðræður aðildarríkjanna um þetta orðið flóknari og erfiðari.

Þar sem tilskipun ESB um viðskiptakerfi með losunarheimildir gróðurhúsalofttegunda er nú orðin hluti af EES-samningnum mun niðurstaða samningaviðræðna um næsta skuldbindingartímabil og nýjan loftslagssamning og afstaða ESB geta haft áhrif á EES-samninginn og það fyrirkomulag sem Ísland kþs að hafa á fullgildingu skuldbindinga sinna og framkvæmd þeirra.

Orkumál

Þann 10. janúar 2007 kynnti framkvæmdastjórn ESB tillögur að nýrri stefnu í orkumálum, sem voru teknar til umfjöllunar á leiðtogafundi þess 8.–9. mars 2007. Er þetta í fyrsta skipti sem sett hefur verið fram heildstæð stefna í orkumálum, þar sem fram koma helstu markmið orku- og umhverfismála sem unnið verður að á næstu árum. Er því með þessum hugmyndum tvinnað saman orku- og umhverfismálum með beinum hætti. Megintilgangurinn með slíkri heildstæðri orkustefnu er að vekja almenning og stjórnvöld aðildarríkjanna til vitundar um mikilvægi málsins og ábyrgð þeirra sjálfra, en jafnframt að skapa sátt um stefnu í þessum efnum.

Í stefnunni voru samþykkt markmið fyrir ESB fram til ársins 2020 miðað við stöðuna 1990, en þau eru að:

• Minnka losun gróðurhúsalofttegunda um 20%. ESB hefur lýst því yfir að það sé tilbúið að fara í 30% ef önnur þróuð ríki heims taka þátt.
• Auka skilvirkni orkugjafa (Energy efficiency) um 20%.
• Koma aðildarríkjum ESB í fremstu röð hvað varðar notkun endurnýjanlegra orkugjafa.
• Lagt er upp með að a.m.k. 20% orkunotkunar ESB verði fengin frá endurnýjanlegum orkugjöfum.
• Auka hlutdeild lífræns eldsneytis (biofuel) í eldsneyti ökutækja í 10%.

Af öllu framangreindu má ráða að margvísleg stór og mikilvæg mál eru á dagskrá ESB sem með beinum hætti kunna að hafa áhrif hér á landi á grunni EES-samningsins. Gera má ráð fyrir að mörg þeirra komi á síðari stigum til kasta Alþingis. Til undirbúnings því munu utanríkis- og umhverfisráðuneyti miðla upplýsingum til Alþingis um þróun þessara mála á árinu 2008, ekki síst um þau áhrif sem þessar reglur kunna að hafa hér á landi.

Hér má nálgast skýrslu utanríkisráðherra í heild sinni.